پدیده خیابان میر، فرو ریزش است، نه فرونشست

به گزارش تنها پیامک، خبرنگاران/اصفهان عضو هیئت علمی دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی دانشگاه اصفهان گفت: حادثه خیابان میر اصفهان ریزشی است که به دلیل خالی شدن زمین زیر آن انجام شده و اگر آب یا فاضلاب نشتی داشته باشد، سبب ایجاد چنین فروریزش هایی خواهد شد.

پدیده خیابان میر، فرو ریزش است، نه فرونشست

محمدحسین رامشت در گفت وگو با خبرنگاران، بابیان اینکه فرونشست، پدیده ای است که در زمین رخ می دهد و بر اساس اطلاعات جدیدی که داریم، عامل اصلی آن حرکات زمین است، اظهار کرد: بیش از 600 دشت در ایران داریم که غالب این دشت ها با روش های گوناگون مورد مطالعه قرار گرفته اند و همه دلالت بر این دارد که دشت ها در حال فرونشینی هستند.

وی بابیان اینکه در بعضی از این دشت ها میزان و نرخ فرونشست بیشتر و در بعضی کمتر است، اضافه نمود: یکی از نظراتی که بیشتر بر آن تأکید می گردد این است که علت فرونشست این دشت ها، به واسطه برداشت بیش ازحد معمول آب است که زمین فرونشست نموده، اما اطلاعات جدید نشان می دهد که این فرونشست ها هم در دشت هایی که تعادل ندارد و برداشت آب بیشتر از حد معمول است، رخ داده و هم در دشت هایی که تعادل بین ورودی و خروجی وجود دارد. حتی در دشت هایی رخ داده که آب ورودی به دشت بیشتر از آبی است که از آن برداشت می گردد.

رد نظریه فرونشست زمین به واسطه برداشت بی رویه آب

استاد گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه اصفهان ادامه داد: این نتایج نشان می دهد این نظر که به واسطه برداشت بی رویه آب زیرزمینی، فرونشست به وقوع می پیوندد درست نیست. این در حالی است که یکی از پدیده هایی که به واسطه فرونشست رخ می دهد، پدیده است به نام شق یعنی ترک هایی در زمین ایجاد می گردد و وقتی مطالعات تاریخی داشته باشیم متوجه می شویم اصطلاح سازی آن مربوط به صدسال گذشته است و به عبارت دیگر کشاورزان یزدی و کرمانی با این پدیده درگذشته های دور که مکنده ها و چاه های عمیق وجود نداشته اند، آشنا بوده اند.

به گفته وی، فرونشست در این دشت ها که سبب ایجاد شکاف یا شق می شوند، پدیده ای نیستند که به واسطه برداشت بی رویه آب صورت گرفته باشد و عامل دیگری دارد.

رامشت بابیان اینکه مطالعات و آنالیز های جدید راداری نشان می دهد، که دشت های ما در حال فرونشینی و کوه های اطراف این دشت ها در حال بالا آمدن هستند، اضافه نمود: در بعضی مکان ها سطح زمین در حالا بالا آمدن و جایی از سطح زمین در حال پایین رفتن و فرونشینی است. مکانی که در حال فرورفتن است، دشت هاست و مکانی که در حال بالا آمدن است، کوهستان ها است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که علت اصلی فرونشست و بالا آمدن کوه ها، پدیده تکتونیک یا حرکت زمین است و ارتباط چندانی با برداشت آب های زیرزمینی ندارد.

این استاد دانشگاه اصفهان ادامه داد: مطالعات و آنالیز های جدید، به سه دلیل اعتقاد دارند که برداشت آب های زیرزمینی دخالتی در فرونشست ندارد:

1- این پدیده بسیار قدیمی است و زمانی مردم ما با آن آشنایی داشتند که هنوز مکنده ها و موتورها و چاه های عمیق وجود نداشته است. در آن موقع قنات هایی وجود داشته و برداشت بی رویه صورت نمی گرفته است. 2- فرونشست هم در دشت ها با بیلان منفی، هم در دشت ها با بیلان متعادل و هم در دشت هایی با بیلان مثبت، رخ می دهد. 3-مطالعات مربوط به رادار نشان می دهد، ما در برابر فرونشست دشت ها، دشت هایی که در مجاورت کوه ها هستند، نوعی حرکت بالا آمدن کوه ها یا به اصطلاح حرکات دوآل (حرکات متضاد) را داریم.

رامشت با اشاره به اینکه فرونشست ها در مناطق مختلف ممکن است دلایل مختلف داشته باشد، توضیح داد: از جمله انحلال آهک ها و یا در مناطق قطبی ذوب شدن یخ ها سبب ایجاد فرونشست می گردد و یا در مناطقی که مخازن گازی و نفتی وجود دارد و از این مناطق استخراج صورت می گیرد، فرونشست رخ دهد.

فرونشست در دشت ها و بالا آمدن کوه های مجاور در استان

رامشت در مورد فرونشست در استان اصفهان، گفت: در هرجایی که دشت وجود دارد، فرونشست رخ می دهد و کوه های مجاور هم به اصطلاح در حال بالا آمدن هستند.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا فرونشست ها قابل پیش بینی هستند و چه سازوکاری را می توان اتخاذ کرد تا آسیب کمتری از فرونشست را متحمل شویم؟ گفت: معمولاً در مرکز دشت ها فرونشست ها بیشتر است و هرچه به حاشیه نزدیک تر می شویم، فرونشست ها کمتر می گردد و خطی پیدا می گردد که فرونشست صفر و دیگر فرونشستی رخ نمی دهد. از آن خط به بالا، بالاآمده کوه ها راداریم. اگر این کمربند را تشخیص دهیم، در این باند شکاف ها راداریم.

وی ادامه داد: فرونشست پدیده ای است که باعث ایجاد ضرر می گردد، اما در وسط دشت ها چون همه دشت به یک باره پایین می رود اصلاً احساس فرورفتن را نداریم. به عنوان مثال اگر در یک قایق و در وسط دریا باشیم جزر و مد را حس نمی کنیم، برای اینکه معیاری وجود ندارد تا قیاس کنیم، اما اگر در یک قایق در کنار ساحل باشیم، متوجه جزر و مد آب خواهیم شد.

به گفته این استاد دانشگاه، نقشه های مربوط به میزان فرونشست را تعیین کنیم و دقیقاً کمربندی را که میزان فرونشست به صفر میل می نماید و دوباره آغاز به بالا آمدن می نماید، اگر این محدوده را ترک و یا حفاظت کنیم، یا ساخت و سازی در این منطقه رخ ندهد، سبب می گردد فرونشست به عنوان یک عامل تهدید به شمار نیاید.

عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان همچنین در پاسخ به این سؤال که آیا ارتباطی بین فرونشست در خیابان میر و بارگذاری ناشی از احداث پل و فشار بر زمین وجود دارد، توضیح داد: این فرضیه درستی است، اما شاید برای این پل مناسب نباشد. اگر در یکجایی بیشتر از حد معمول بارگذاری کنیم ممکن است فرونشست هایی را داشته باشیم. به عنوان مثال سد زاینده رود یک میلیارد مترمکعب آب ذخیره می نماید. یک میلیارد مترمکعب یعنی یک میلیارد تن و وزن بسیار شدیدی را در یک وسعت محدود قرار داده شده است.

زمین در برابر فشارها واکنش نشان می دهد

وی بابیان اینکه زمین در برابر این فشارها ممکن است از خودش واکنش نشان دهد، توضیح داد: اما با این فرضیه، با فرونشست در خیابان میر باید همه پل درگیر می شد نه اینکه یک قسمت درگیر گردد. این رخداد بیشتر ناشی از عملیاتی است که درگذشته در زیر این منطقه صورت گرفته که ممکن است احداث لوله آب و فاضلاب باشد که زمین روی این منطقه را به خوبی نکوبیده باشند، یا ممکن است نشت آب یا فاضلاب باشد و همان طور که می دانیم نشت آب و فاضلاب می تواند چنین حفره هایی را ایجاد کند، زیرا که وقتی آب در جریان است می تواند ذرات کوچک را جابه جا کند و درواقع سبب ایجاد فروریزش گردد.

به گفته وی، حادثه خیابان میر ریزشی است که به خاطر خالی شدن زمین زیر آن صورت گرفته است و اگر آب یا فاضلاب نشتی داشته باشد، سبب ایجاد چنین فروریزش هایی خواهد شد.

این استاد دانشگاه در مورد اینکه برای ایمن سازی سازه های شهر در مقابل فرونشست چه اقداماتی باید انجام گیرد؟ گفت: ضروری است نقشه مخاطرات محیطی شهرها را داشته باشیم و متأسفانه استان اصفهان چنین نقشه ای ندارد، اما کارهای دانشجویی خوبی در این زمینه صورت گرفته است.

وی گفت: به عنوان مثال در دامنه های جنوبی شهر که کوه ایران کوه هست، پدیده گچ را داریم و یا در قسمت دروازه شیراز، به سمت جاده شیراز در این منطقه خیابان به صورت مرتب در یک باند به خصوص خراب می شد و در باند مربوط به خیابان را بتن ریزی کردند و زمین دارای رشته گچی بود. خاصیت گچ هم این گونه است که وقتی آب به گچ برسد، عملیات هیدرولیک انجام می گردد و حجم آن اضافه می گردد، درحالی که الان که بتن ریزی شده، مسائل قبل وجود ندارد. در جاهای مختلف پدیده های مختلف وجود دارد. به عنوان مثال در اتوبان صفه، پدیده ریزش را داریم، سنگ های بزرگی که احتمال ریزش آن به اتوبان وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه در بخش های دیگر، پدیده انحلال آهک راداریم، اضافه نمود: در شرق، پدیده نمک زایی وجود دارد و سبب ایجاد مشکل می گردد. به عنوان مثال اگر بتن مخصوص و مقاوم در برابر نمک استفاده نگردد، پی ساختمان ها به کل از بین می رود و یا کانال های آب باید با مواد خاص ایزوله شوند تا در برابر نمک مقاوم باشند.

ضرورت تهیه نقشه های مخاطرات محیطی در اصفهان

رامشت تأکید کرد: زمانی که نقشه های مخاطرات محیطی تهیه گردد می توان متوجه شد که در چه مناطقی با چه پدیده و خطراتی روبرو هستیم و حتی می توان بسیاری از خطرات را پیشگیری کرد.

وی اعلام کرد: مدیریت یکپارچه شهری به معنای این نیست که شهرداری همه امور مربوط به شهر را بر عهده بگیرد، بلکه منظور این است که هر ارگانی مسئولیت خود را بر عهده بگیرد، اما همگی در یک ستاد یا مرکزی کارهایشان را هماهنگ نمایند و از استانداردهای یکدیگر آگاه باشند.

گفت وگو از هدیه نادعلی خبرنگار افتخاری خبرنگاران

منبع: خبرگزاری ایسنا
انتشار: 23 بهمن 1398 بروزرسانی: 26 آبان 1399 گردآورنده: 0nlysms.ir شناسه مطلب: 638

به "پدیده خیابان میر، فرو ریزش است، نه فرونشست" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "پدیده خیابان میر، فرو ریزش است، نه فرونشست"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید