تأسیس بندر کاسپیسک روسیه در خزر؛تهدید یا فرصت؟ - تنها پیامک

همراه دور زمین باشید و با تور روسیه از کاخ کرملین دیدن کنید و در شهرهای زیبای مسکو و سوچی گشتی بزنید و خاطرات زیبایی برای خود رقم بزنید.

بندر کاسپیسک یکی از قدیمی ترین بندرهای نظامی شوروی در خزر بود پس از فروپاشی شوروی روسیه را واداشت تا مواضع قلمرو خواهی خود در خزر را تعدیل نموده و به بندر آستاراخان نقل مکان نمایند؛ اما در 10 سال گذشته با احساس تهدیدات جدید امنیتی که می توان به مواردی چون:

نزدیکی بیش اندازه کشورهای تازه تأسیس به بلوک غرب (باانگیزه مالی و امنیتی)، رژیم حقوقی حل نشده و عدم تفکیک دقیق مرز دریای، کوریدیورهای ترانزیتی لاپاس لازولی آمریکا (جاده ابریشم آمریکایی)، جاده جدید ابریشم چینی، خطوط لوله ترانس خزر جهت به انزوا کشیدن مصرف انرژِی روسیه در اروپا، حضور فعال شرکت های ناو سازی ترکیه، حضور فعال شرکت های موشک سازی اروپا، حضور غیرمستقیم نیروهای پیمان آتلانتیک شمالی در کشورهای تازه تأسیس، بحران های منطقه حل نشده چون بحران قره باغ بحران چچن و در نهایت موقعیت مناسب سوق الجیشی خزر بین سه ناحیه تمدنی آسیای مرکزی، قفقاز و خاورمیانه اشاره کرد که این مسائل روسیه را بر آن داشته جهت قلمروسازی در خزر گام بردارد.

در جدیدترین تحرکات روسیه بندر جدید نظامی خود را ابتدا از آستاراخان به ماخاچکالا قلعه و آخرین آن در سال گذشته به بندر کاسپیسک منتقل نموده است. وزیر دفاع روسیه اعلام نموده است در حال حاضر نیم میلیون روبل فقط جهت کارهای توسعه و تحقیقات در این بندر کاسپیسک خرج نموده است. از انگیزه ای اصلی حضور فعال تر نظامی روسیه را می توان به ماجرای شلیک 26 موشک کروز کالیبر کلاب در سال 2015 به مواضع داعش در سوریه (از طریق کروت بویان ام گل سرسبد کروت های فوق پیشرفته روسیه بوده) اشاره کرد.

فاصله بندر آستاراخان تا منطقه میانی خزر در کنارهای سکوی امیرکبیر که مکان شلیک موشک های روسیه بوده حداقل 250 مایل دریای و با حداکثر سرعت حداقل 16 ساعت فاصله دارد این زمان در صورتی است که منطقه شمالی خزر و بندر آستارا خان یخ نزده باشد و لایه روبی های منطقه کم عمق شمالی به طور کامل صورت پذیرفته باشد. به نظر می رسد منطقه میانی خزر برای روسیه یک سکوی پرتاب موشک برون مرزی بین سه منطقه تمدنی است که به راحتی و بدون آن که موشکی از خاک آن کشور شلیک گردد (و موقعیت شلیک شناسایی گردد) موشک پراکنی های خود را انجام دهد.

روسیه کشوری است که به دلیل موقعیت سرزمینی در هنگامی که تهدید را احساس کند تا اولین عارضه طبیعی گسترش پیدا خواهد نمود. سابقه تاریخی نشان داده که روسیه برای این رفتار ژئواستراتژیک از محیط طبیعی خود الهام می گیرد و هیچ رابطه ای به نظام های حکومتی آن ندارد؛ یعنی این که برای حفظ امنیت خود بدون هیچ محاسبه مالی از جیب خرج نموده و قلمرو و حوزه نفوذ خود را به صورت سخت گسترش می دهد.

حال با توجه ساخت این بندر کاسپیسک ایران باید چه تهدیدها و چه فرصت هایی را مدنظر قرار دهد؟ این موضوع در دو بعد زمانی و در دو سناریوی مختلف باید مدنظر قرار گیرد:

در کوتاه مدت با توجه به منافع موازی ایران و روسیه در سوریه: حضور فعال روسیه در خزر فرصت خوبی برای ایران است که سریعاً ناوگان فرسوده خود را بازسازی نمود و پایگاه جدید دریای در قسمت میانی و شرق خزر مستقر کند. ضمن این که حضور فعال روسیه دریای خزر و قلمرو سازی آن ها بازدارندگی لازم جهت عدم حضور فعال نیروهای ثالث در خزر را فراهم و قاچاق مواد مخدر، تروریسم و ... را بیش از پیش کنترل می نماید.

اما در درازمدت درصورتی که ایران وارد حوزه استراتژیک غرب گردد و یا غرب در برابر سیاست های منطقه ای ایران کوتاه بیاید و به طور کلی یک همگرایی بین جامعه جهانی با ایران صورت پذیرد آنگاه تاریخ نشان داده است که ایران باید از این ساخت و سازهای و قلمرو خواهی روسیه نگران بوده و ملزومات حداکثری جهت ایجاد بازدارندگی در برابر روسیه را فراهم کند.

کارشناس مسائل امنیتی حوزه دریای خزر

310311