خوشه صنعتی به زبان ساده
به گزارش تنها پیامک، به منظور آشنایی هرچه بیشتر علاقه مندان با مفاهیم مالی و به کارگیری صحیح این موارد در تحلیل های مالی، ایده تهیه و ارائه بروشورهایی با عنوان اقتصاد به زبان ساده در معاونت مالی اتاق ایران مطرح و توسط مرکز پژوهش های اتاق ایران به اجرا درآمده است. در شماره چهل وپنجم این بروشور مالی به موضوع خوشه صنعتی و نشانه های آن در اقتصاد ایران پرداخته شده است.
در بخشی از این گزارش در تبیین مفهوم خوشه صنعتی آمده است: بر اساس تعریف سازمان توسعه و همکاری های اقتصادی، خوشه صنعتی مجموعهای از واحدهای کسبوکار است که در یک منطقه جغرافیایی معین و با یک گرایش صنعتی مشترک متمرکزشده اند، با همکاری و تکمیل فعالیتهای یکدیگر به فراوری و عرضه کالاها و خدمات میپردازند و دارای چالشها و فرصتهای مشترک هستند. خوشههای صنعتی میتوانند موتور محرک اقتصاد ملی و منطقهای باشند؛ چراکه درنتیجه توسعه خوشهها، بنگاه های درون خوشه با بازدهی بیشتر و استفاده تخصصیتر از امکانات موجود کار مینمایند و بازه زمانی واکنش آن ها نسبت به بازار بسیار کمتر از حالتی است که به صورت انفرادی کار مینمایند. ایجاد و توسعه خوشه صنعتی مزایای متعددی برای بنگاهها در پی دارد که در بخشی از بروشور به اهم آن ها اشاره شده است.
تنوع محصولات فراوریی، صرفه های ناشی از اقدام جمعی، انعطاف پذیری توأم با فراوری انبوه، دسترسی به نهاده های تخصصی و نیروی کار متخصص، دسترسی به اطلاعات و تسهیل گردش اطلاعات، فعالیت های تکمیلی بنگاه ها، ایجاد انگیزه و امکان سنجش عملکرد، ایجاد و تقویت نوآوری و تشکیل کسب وکارهای جدید و اشتغال زایی و توسعه اجتماعی و فرهنگی مناطق ازجمله مزایای ایجاد خوشه های صنعتی است که در این گزارش درباره هریک از آن ها شرح داده شده است.
در ادامه این گزارش، به دو مفهوم متناقض در مورد خوشه صنعتی، یعنی همکاری و رقابت پرداخته شده است. بر این اساس، خوشه ها ترکیبی از رقابت و همکاری را در کنار یکدیگر به تصویر می کشند. از یک سو به منظور جذب و حفظ مشتری، رقابت شدید میان بنگاه ها صورت می گیرد. بدون رقابت جدی موفقیتی برای یک خوشه قابل تصور نیست. از دیگر سو اعضاء و بنگاه های درون خوشه در زمینه های مختلف با یکدیگر همکاری می نمایند. نکته قابل تأمل آن است که کاهش رقابت بین اعضای خوشه و انتقال آن به بیرون از خوشه و تقویت همکاری در خوشه مهم ترین هدف توسعه خوشه محسوب می گردد. مسئله کاهش رقابت به معنای اطمینان بنگاه ها برای همکاری بیشتر اعضاء و بنگاه های درون خوشه به منظور دستیابی سریع و آسان به نهاده های فراوری است.
آنالیز خوشه های صنعتی در ایران
در ایران، علیرغم وجود تعداد قابل توجهی بنگاه ها کوچک و متوسط، این بنگاه ها نتوانسته اند در اقتصاد کشور به عنوان یک بخش اثرگذار به ایفای نقش بپردازند و با معضلات و مسائل متعددی روبرو هستند که کاهش توان رقابتی آن ها در عرصه داخلی و بین المللی را به دنبال داشته است. هرچند که در کشور ما اقداماتی در راستای شناسایی خوشه های صنعتی موجود در کشور و اجرا پروژه توسعه خوشه ای توسط سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی در راستای بهبود شرایط بنگاه های کوچک و متوسط اجرا شده است، اما هم اکنون خوشه های صنعتی موجود در کشور از شرایط مناسبی برخوردار نیستند.
به همین دلیل در بخشی از بروشور مسائل توسعه خوشه های صنعتی در کشور موردآنالیز قرارگرفته و راهکارهایی نظیر مبنا قرار دریافت الگو توسعه خوشه ای در اسناد بالادستی کشور، تدوین برنامه های سالیانه توسعه خوشه های صنعتی، ایجاد الزام قانونی برای نهادها و سازمان های مختلف به منظور مشارکت در برنامه های توسعه خوشه ها، تأمین اقتصادی به موقع و صحیح پروژه توسعه خوشه ها، تقویت فرهنگ همکاری و فعالیت مشترک در جامعه و مواردی از این قبیل برای ایجاد و توسعه خوشه های صنعتی در کشور پیشنهادشده است.
چهل و پنجمین شماره بروشور اقتصاد به زبان ساده با موضوع خوشه صنعتیرا از اینجا دانلود کنید.
منبع: اتاق بازرگانی ایران