روده بزرگ: کارخانه بازیافت بدن شما
به گزارش تنها پیامک، دستگاه گوارش ما شبیه یک کارخانه پیچیده عمل می‌کند که در آن مواد مغذی از غذا استخراج شده و برای استفاده بدن آماده می‌شوند. اما کار در این کارخانه به تجزیه و جذب مواد مغذی محدود نمی‌شود. بخش مهمی از این فرآیند برعهده روده بزرگ است، جایی که مواد زائد و باقیمانده هضم شده از سیستم گوارش خارج می‌شوند. در این مقاله قصد داریم با هم به سفری در روده بزرگ برویم و اجزای تشکیل دهنده آن را بشناسیم.
منبع مقاله: روده بزرگ از چه اجزایی تشکیل شده است؟!
چرا به روده بزرگ نیاز داریم؟
احتمالا برایتان جالب باشد که بدانید روده کوچک، مسئولیت اصلی جذب مواد مغذی از غذا را برعهده دارد. با این حال، مقداری از مواد هضم نشده و آب از مواد غذایی باقی می‌ماند. اینجاست که نقش روده بزرگ پررنگ می‌شود. روده بزرگ با جذب آب اضافی، مدفوع را سفت می‌کند و به دفع آسان‌تر آن کمک می‌کند. همچنین باکتری‌های مفید ساکن در روده بزرگ، نقش مهمی در تجزیه برخی مواد باقیمانده و تولید ویتامین‌های K و B12 ایفا می‌کنند.
تصور کنید غذایی که می‌خورید، مسیری طولانی را طی می‌کند تا مواد مغذی آن به بدن شما برسد و باقی‌مانده‌اش دفع شود. روده بزرگ، آخرین ایستگاه این سفر پرماجراست. پس از آنکه مواد غذایی در معده و روده کوچک به خوبی هم زده، تجزیه و بخش قابل توجهی از مواد مغذی آن ها جذب شده است، آنچه باقی می‌ماند وارد روده بزرگ می‌شود.
اجزای تشکیل دهنده روده بزرگ
روده بزرگ آخرین قسمت از دستگاه گوارش است که از چند بخش اصلی تشکیل شده است:
کولون (Colon): کولون بخش اعظم روده بزرگ را تشکیل می‌دهد و به شکل حرف U در شکم قرار گرفته است. کولون خود از بخش‌های مختلفی مانند سکوم (Cecum)، کولون صعودی (Ascending colon)، کولون عرضی (Transverse colon)، کولون نزولی (Descending colon) و کولون سیگموئید (Sigmoid colon) تشکیل شده است. در کولون، آب اضافی از مواد باقیمانده غذا جذب شده و مدفوع شکل می‌گیرد. همچنین باکتری‌های مفید روده در این بخش ساکن هستند که به هضم برخی مواد و تجزیه فیبرها کمک می‌کنند.
راست‌روده (Rectum): راست‌روده آخرین بخش از روده بزرگ است که در انتهای لگن خاصره قرار گرفته است. مدفوع پس از عبور از کولون در راست‌روده ذخیره می‌شود تا زمانی که احساس دفع به وجود بیاید.
مخرج (Anus): مخرج دریچه‌ای عضلانی است که در انتهای راست‌روده قرار گرفته و کنترل دفع مدفوع را برعهده دارد. دو ماهیچه اسفنکتر (Sphincter) داخلی و خارجی وظیفه باز و بسته شدن این دریچه را برعهده دارند.
کولون: کارخانه بازیافت مواد زائد
همانطور که اشاره شد، کولون بخش اصلی روده بزرگ است و وظایف مهمی را برعهده دارد. بیایید با جزئیات بیشتری به عملکرد هر بخش از کولون نگاهی بیندازیم:
- سکوم (Cecum): سکوم اولین بخش از کولون است که در محل اتصال روده کوچک به روده بزرگ قرار دارد. آپاندیس (Appendix) کیسه کوچکی است که به سکوم متصل شده است. عملکرد آپاندیس به طور کامل شناخته شده نیست، اما به نظر می‌رسد در دوران جنینی نقش مهمی در سیستم ایمنی داشته و در بزرگسالان هم حاوی باکتری‌های مفید است.
- کولون صعودی: کولون صعودی در سمت راست شکم به سمت بالا حرکت می‌کند. در این بخش، آب اضافی از مواد زائد جذب می‌شود و به تدریج مدفوع سفت‌تر می‌شود.
- کولون عرضی: کولون عرضی از سمت راست شکم به سمت چپ امتداد می‌یفرستد. این بخش در زیر دیافراگم قرار گرفته و در مجاورت سایر اندام‌های شکمی مانند معده و کبد است.
- کولون نزولی: کولون نزولی در سمت چپ شکم به سمت پایین حرکت می‌کند. همچنان در این بخش، فرآیند جذب آب اضافی و سفت شدن مدفوع ادامه دارد.
- کولون سیگموئید: کولون سیگموئید بخش انتهایی کولون است که به شکل S شکل در لگن خاصره قرار گرفته است. در این بخش، مدفوع برای ورود به راست‌روده ذخیره می‌شود.
نقش باکتری‌های مفید در روده بزرگ
شاید برایتان جالب باشد که بدانید در روده بزرگ ما، میلیاردها باکتری مفید زندگی می‌کنند. این باکتری‌ها به هضم برخی مواد باقیمانده غذا که توسط آنزیم‌های دستگاه گوارش قابل تجزیه نیستند، کمک می‌کنند. همچنین باکتری‌های مفید، با تولید ویتامین‌های K و B12، به سلامت بدن ما کمک شایانی می‌رسانند.
ماهیچه‌های یاری‌گر در روده بزرگ
حرکات موجی شکل عضلات جداره روده بزرگ، به حرکت مواد در طول مسیر و نهایتا دفع آن‌ها کمک می‌کند. این انقباضات با نام پریستالسیز (Peristalsis) شناخته می‌شوند. ماهیچه‌های اسفنکتر (Sphincter) نیز در کنترل دفع نقش دارند. اسفنکتر داخلی که در انتهای راست روده قرار دارد به صورت غیر ارادی عمل می‌کند و اسفنکتر خارجی که در انتهای مخرج قرار دارد، ماهیچه‌ای ارادی است که به ما امکان کنترل دفع را می‌دهد.
دیواره روده بزرگ از لایه‌های عضلانی مختلفی تشکیل شده است که با انقباض و استراحت ریتمیک خود، به حرکت مواد در طول مسیر کمک می‌کنند. این انقباضات به اصطلاح علمی «حرکات دودی» (Peristalsis) نامیده می‌شوند. حرکات دودی روده بزرگ با سرعت کمتری نسبت به روده باریک انجام می‌گیرند و هدف اصلی آن‌ها، حرکت مواد به سمت راست روده و دفع نهایی آن‌ها است.
باکتری‌های همکار: ساکنان مفید روده بزرگ
میلیاردها باکتری در روده بزرگ ما زندگی می‌کنند. این باکتری‌ها به دو دسته مفید و مضر تقسیم می‌شوند. باکتری‌های مفید روده به هضم برخی مواد مغذی و تجزیه فیبرها کمک می‌کنند. همچنین باکتری‌های مفید با تولید اسیدهای چرب کوتاه زنجیره، سلامت روده را تقویت کرده و از رشد باکتری‌های مضر جلوگیری می‌کنند.
درون روده بزرگ ما، دنیای شگفت‌انگیزی از باکتری‌های مختلف وجود دارد. این باکتری‌ها به طور همزیستی با بدن ما زندگی کرده و نقش بسزایی در سلامتی دستگاه گوارش ایفا می‌کنند. باکتری‌های مفید روده بزرگ به تجزیه برخی مواد باقیمانده از غذا کمک کرده و همچنین با تولید ویتامین‌های K و B12، به تامین نیازهای بدن ما یاری می‌رسانند. برقراری تعادل مناسب بین باکتری‌های مفید و مضر در روده بزرگ، برای حفظ سلامت دستگاه گوارش و کل بدن ضروری است.
نقش فیبر در سلامت روده بزرگ
فیبر ماده‌ای مغذی است که در بسیاری از مواد غذایی گیاهی مانند میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات سبوس‌دار یافت می‌شود. باکتری‌های مفید روده از فیبرها تغذیه می‌کنند و در نتیجه، با افزایش تعداد آن‌ها، سلامت روده بزرگ نیز ارتقا می‌یابد. مصرف کافی فیبر به شکل‌گیری حجم مناسب مدفوع، جلوگیری از یبوست و حرکت بهتر مواد در روده بزرگ کمک می‌کند.
آب: دوستدار روده بزرگ
نوشیدن آب کافی برای عملکرد صحیح روده بزرگ ضروری است. آب به نرم شدن مدفوع و حرکت بهتر آن در روده کمک می‌کند و از بروز یبوست پیشگیری می‌نماید.
عادات غذایی و تاثیر بر روده بزرگ
رژیم غذایی نامناسب می‌تواند بر سلامت روده بزرگ تاثیر منفی بگذارد. مصرف بیش از حد چربی، قند و غذاهای فرآوری شده، تعادل باکتری‌های روده را برهم می‌زند و زمینه‌ساز مشکلات گوارشی مانند یبوست، اسهال و حتی بیماری‌های التهابی روده می‌شود.
علائم هشدار دهنده از روده بزرگ
در صورت بروز علائمی مانند یبوست مزمن، اسهال خونی، درد شکم، خونریزی از مخرج و کاهش وزن بدون دلیل، لازم است به پزشک مراجعه کنید. این علائم می‌توانند نشانه‌ای از مشکلات جدی روده بزرگ مانند بیماری‌های التهابی روده یا سرطان روده بزرگ باشند.